Dla górników winda górnicza jest codziennością. Pozwala na transport zarówno ludzi jak i materiałów między powierzchnią, a różnymi poziomami kopalni. W gwarze języka śląskiego windę w kopalni lub klatkę szybową określa się mianem “szola”. W Polsce największe z nich potrafią przewieźć jednocześnie aż 200 osób.
Szyby górnicze – droga do serca kopalni
Aby można było transportować jakiekolwiek materiały spod powierzchni ziemi konieczne jest wybudowanie szybu. Jest to pionowe wyrobisko górnicze, które ma powyżej 4m kwadratowych i prowadzi z powierzchni terenu w głąb ziemi lub też łączy różne wyrobiska pod ziemią, nie mając ujścia na zewnątrz. Jedną z funkcji szybów oprócz wentylacji czy transportu materiałów, jest funkcja zjazdowa – dzięki której górnicy dostają się codziennie na swoje miejsca pracy. Szyb składa się z elementów takich jak:
- nadszybie,
- rura szybowa,
- rząp,
- podszybie,
- zrąb.
Wieże szybowe możemy zwykle podziwiać na zewnątrz kopalni. Są to konstrukcje gdzie zabudowane zostały koła kierownicze lin wyciągu. U wejścia windy górniczej znajdziemy wrota szybowe. Do jej obsługi potrzebne są wykwalifikowane osoby, które zadbają o bezpieczeństwo górników zjeżdżających pod ziemię. Winda skonstruowana jest w ten sposób, aby nawet w razie awarii lub przerwy w zasilaniu, możliwa była ewakuacja załogi. Niezawodność urządzenia jest niezwykle ważna, a obsługa wymaga odpowiedzialności i wiedzy. Kontrole szybów oraz sprawdzenie stanu technicznego urządzeń odbywają się codziennie.
Jak szybko jedzie winda w kopalni?
Szola przypomina metalową klatkę, która składa się z kilku poziomów. Dzięki niej w górę oraz w dół mogą być transportowani górnicy. Winda w przypadku transportu osób jedzie z prędkością do 6 m/s. Jeśli transportowany jest urobek lub inne materiały – porusza się szybciej, w zależności od rodzaju kopalni i technologii w jakiej została zbudowana. Taki zjazd pod ziemię trwa zatem kilkadziesiąt sekund, w zależności od głębokości. Średnia głębokość polskich kopalni to 700 m. Najgłębszą kopalnią w Polsce jest natomiast Budryk w Ornontowicach, która osiąga prawie 1,3 km głębokości.
Zasada działania windy górniczej
W zależności od przeznaczenia wind ich zasada działania mogą się od siebie różnić. Zwykle jest to system, który działa dzięki pracy maszyny wyciągowej. Winda osobowa, która służy do przewozu ludzi zawieszona jest na wyciągu o różnym rodzaju napędu:
- bębnowym – gdzie liny nawijane są na jeden lub dwa bębny nowojowe,
- bobinowe – jest to określenie na wąski i wysoki bęben,
- cierne – w którym liny przewijają się przez bęben cierny.
Sterowanie wyciągiem szybowym odbywa się zwykle w maszynowni, gdzie monitorowane jest położenie windy i jej parametry. Dzięki sygnałom dźwiękowym, które charakterystyczne są dla każdej z kopalni, informuje się o zjeździe sztolą. W Polsce możemy osobiście zjechać do serca kopalni windą górniczą. Oferuje nam to kopalnia Guido w Zabrzu, kopalnia soli w Bochni czy najsłynniejsza kopalnia soli w Wieliczce.
