Jak działa winda? Czy winda może się urwać? – pytania te, zadaje sobie znaczna część użytkowników dźwigów osobowych. Typowe zaniepokojenie wynika z powodu nieznajomości zasad działania urządzenia. Czy wiesz, że winda nie może się zerwać? Aby rozwiać Twoje obawy wyjaśnijmy – jak działa winda, czy kabina może się urwać i czy jazda windą jest bezpieczna.
Jak działa winda – trochę historii.
Jak działają przyciski w windzie, tą standardową wiedzą dysponuje zapewne większość z nas. Jednakże, z odpowiedzią na pytanie – jakie były początki wind osobowych i dźwigów osobowo-towarowych? – możemy mieć trudność.
Winda to jedno z kluczowych odkryć w dziejach rozwoju naszej cywilizacji. Pierwsze, proste dźwigi wykorzystujące zasadę przeciwwagi, powstały w starożytnym Rzymie. Za panowania cesarza Nerona rzymskie Koloseum dysponowało prototypowymi dźwigów towarowych, które działały dzięki sile mięśni zwierząt i ludzi. Od tamtej chwili, architektonika wind oraz ich sposób działania uległy zdecydowanej przemianie. Obecnie, windy to progresywne i wysoko zaawansowane systemy, bez których eksploatacja poszczególnych budynków byłaby wręcz niewykonalna.
Kiedy w Polsce pojawiły się pierwsze windy?
Na stronie Urzędu Dozoru Technicznego, który nadzoruje wszystkie dźwigi osobowe i towarowe w kraju, odnajdujemy interesującą wzmiankę: “ Przed drugą wojną światową w Polsce montowano również dźwigi produkowane przez polskie firmy, takie jak: Warszawska Fabryka Dźwigów SA Romana Groniowskiego, mieszcząca się przy Emilii Plater 10, BRACIA JENIKE Fabryka Dźwigów SA Warszawa, w Alejach Jerozolimskich 20.
Dźwigi jeździły z prędkością do 0,63 m/s w szybach wykonanych z siatki zamocowanej do samonośnej konstrukcji. Były bardzo ciche, ponieważ kabina poruszała się po drewnianych, dębowych prowadnicach, które uniemożliwiały przenoszenie do mieszkań drgań związanych z pracą urządzenia. Miały samozakleszczające się chwytacze klinowe o natychmiastowym działaniu. Bardzo nowatorska była konstrukcja ogranicznika prędkości stosowanego w tych dźwigach. Podobne rozwiązania techniczne wykorzystuje się do dzisiaj. Stosowano również już wtedy ruchomą podłogę, która wykrywała obecność pasażera w kabinie.”
Jak działa dźwig osobowy i winda towarowa?
W obecnych czasach winda to powszechnie stosowane narzędzie do pionowego przemieszczania osób i towarów. W dużym uproszczeniu działanie dźwigu towarowego lub osobowego można przedstawić w taki oto sposób.
Transportowane osoby lub towary zajmują miejsce w kabinie poruszającej się wzdłuż sztywnych prowadnic pionowych (lub nachylonych w stosunku do pionu pod niewielkim kątem) w szybie dźwigowym. Obszar szybu w windzie jest zazwyczaj osłonięty: ścianami, stropem i dnem podszybia. Urządzenie obsługuje przystanki (nazywane rutynowo „piętra”). Kabina windy z prowadnicami jest połączona przy pomocy zawiesia.
Za prawidłową pracę dźwigu odpowiada zestaw napędowy, który może być elektryczny lub hydrauliczny oraz powiązany z nim osprzęt np.sterowanie. Pod pojęciem zespołu napędowego w dźwigu kryje się po prostu silnik, który napędza urządzenie. W napędzie elektrycznym winda pobudza do działania wciągarka, a w hydraulicznych agregat. Istotnym składnikiem dźwigu jest przeciwwaga, która jest prowadzona oddzielnie, balansuje kabinę i gwarantuje docisk lin do koła napędzającego. Należy wspomnieć, że kabina w windzie z przeciwwagą jest połączona stalowymi linami.
Reasumując, każdy dźwig osobowy czy też dźwig towarowy posiada poniższe elementy:
- kabina,
- rama kabinowa,
- przeciwwaga,
- szyb dźwigowy,
- prowadnice,
- maszynownia (zespół napędowy + sterowanie).
Zaprezentowane przeze mnie informacje to pobieżny, nieprecyzyjny schemat działania windy. Konkretne dźwigi kontrastują się od siebie w zależności od swojej alokacji. Odmienne parametry posiadają: winda towarowa, winda dla niepełnosprawnych, winda zewnętrzna czy dźwig osobowy.
Czy winda może zerwać?
Producenci wind, aktualnie wytwarzają dźwigi osobowe, które są zaopatrzone w sterowanie automatyczne. Jest ono gwarantem bezpieczeństwa, jak i wygody użytkowania. Jak już wspomniałem, wszystkie dźwigi osobowe w Polsce podlegają dozorowi technicznemu, ponadto działania te są zintegrowane z Unią Europejską. Nie istnieją więc żadne sensowne argumenty do obawy, że winda może się urwać.
Potencjalnie jest to prawdopodobne, ale nie możemy powiedzieć, że w przypadku zaistnienia takiej sytuacji, kabina będzie opadać w dół. Gwarancję zabezpieczenia ochrony użytkowania windy zapewniają nam montowane w dźwigach systemy bezpieczeństwa, które zatrzymają opadającą kabinę dźwigu.
Bezpieczne windy zawdzięczamy rodzinie Otis i wynalazkowi Elisha – chwytaczowi bezpieczeństwa, który potocznie nazywany jest hamulcem bezpieczeństwa.
Na stronie wikipedia.org napotykamy notatkę o tym wynalazcy – cytuję: “Elisha Graves Otis – amerykański konstruktor pierwszego sprawnie funkcjonującego dźwigu osobowego zabezpieczonego przed skutkami zerwania się liny. Swój wynalazek zaprezentował na Wystawie Światowej w 1853 r., w tym roku sprzedał także swoje pierwsze bezpieczne dźwigi. Gdy system unoszenia dźwigu zawodził, kabina automatycznie zatrzymywała się, zanim osiągnęła dno szybu (podszybie).
Wynalazek Otisa zachęcił ludzi do korzystania z dźwigów osobowych, co znacząco przyczyniło się do budowy wielopiętrowych wieżowców. Syn Elishy, Charles Otis, zbudował wyłącznik bezpieczeństwa umożliwiający zatrzymanie dźwigu osobowego niezależnie od prędkości.”
